انواع نمای خشک-مزایا و معایب آن
نما در کنار سقف، یکی از مهمترین عناصر ساختمان است، زیرا به عنوان مانع اولیه در برابر عوامل جوی خارجی که می تواند به سلامت سازه آسیب برساند مانند باران، برف، باد، یخبندان، آفتاب و … عمل می کند.
به همین دلیل، انتخاب یک سیستم نما که از این خطرات محافظت می‌کند و در عین حال به دستیابی به مصرف انرژی کمتر، کاهش هزینه های نگهداری و بهبود آسایش ساکنان کمک می‌کند، بسیار مهم است.
در دهه‌های اخیر، نماهای خشک به عنوان یکی از روش‌های نوین در طراحی و اجرای نما مورد توجه قرار گرفته‌اند. این نوع نماها، به دلیل ویژگی‌های منحصر به فردی که دارند، جایگزین مناسبی برای نماهای ملاتی یا سنتی به شمار می‌آیند.
نماهای خشک، در مقایسه با نماهای ملاتی که به‌طور معمول از ملات، سیمان و مواد چسبنده برای اتصال مصالح استفاده می‌کنند، مزایای متعددی دارند که در این مقاله به طور مفصل بررسی می‌شود. همچنین، مشکلات و معایب نمای خشک نیز به عنوان جنبه‌های دیگر این سیستم‌ها مورد بحث قرار می‌گیرد. به علاوه، انواع مختلف نماهای خشک و کاربردهای آن‌ها در ایران نیز در ادامه آورده شده است.
نمای خشک چیست؟
نماهای خشک به نماهایی اطلاق می‌شود که در آن‌ها مصالح بدون استفاده از ملات یا چسب و به‌طور مستقیم و معمولاً از طریق سیستم‌های مکانیکی نظیر پیچ و مهره، فریم‌ها و گیره‌ها نصب می‌شوند. در این روش، مصالح معمولاً به‌صورت پیش‌ساخته و از قبل آماده نصب هستند و به صورت خشک به ساختمان متصل می‌شوند.
در نمای خشک از مصالح سبک و مقاوم مانند سرامیک، سنگ، فلز، شیشه و حتی چوب استفاده می‌شود. نصب این مصالح به گونه‌ای انجام می‌شود که نیازی به ملات و گچ و سایر مواد چسبنده نیست و همانطور که گفته شد اتصال آن‌ها به دیوار با استفاده از سیستم‌های اتصال مکانیکی انجام می‌شود.
در مقابل، نمای ملاتی یا سنتی، به نمایی گفته می‌شود که در آن از ملات، گچ، سیمان یا چسب برای نصب مصالح به دیوار استفاده می‌شود. در این سیستم، معمولاً مصالح به‌طور مستقیم روی دیوار با استفاده از مواد چسبنده یا ملات اعمال می‌شوند.
انواع نمای خشک ساختمان
نماهای خشک به چند دسته کلی تقسیم می‌شوند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در ادامه‌ی مقاله به معرفی انواع نمای خشک و مصالح مورد استفاده در آن‌ها پرداخته می‌شود.
1-نمای خشک سرامیک
نمای خشک سرامیکی از قطعات سرامیکی برای پوشش دیوار استفاده می‌کند. این نوع نما به دلیل مقاومت بالای سرامیک در برابر رطوبت، تغییرات دمایی و سایش، در ساختمان‌های مسکونی و تجاری بسیار پرکاربرد است. همچنین، سرامیک‌ها به دلیل تنوع رنگ و طرح، انتخابی مناسب؛ برای پروژه‌های معماری مدرن و سنتی هستند.
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر رطوبت و آب
- سهولت در تعویض قطعات آسیب‌دیده
- زیبایی و تنوع رنگ بالا
- هزینه کم نگهداری
2-نمای خشک سنگی
در این نوع نما، از سنگ‌های طبیعی یا مصنوعی برای پوشش دیوار استفاده می‌شود. سنگ‌هایی مانند گرانیت، مرمر، تراورتن و سایر سنگ‌های مقاوم در برابر شرایط محیطی، در نمای سنگی خشک به کار می‌روند. این نوع نماها علاوه بر زیبایی طبیعی، مقاومت زیادی در برابر شرایط جوی دارند و در پروژه‌های لوکس و برج‌های تجاری و مسکونی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
مزایا:
- دوام و طول عمر بالا
- زیبایی طبیعی و کلاسیک
- مقاومت در برابر شرایط جوی
3-نمای خشک فلزی
در این نوع نما، از ورق‌های فلزی مانند آلومینیوم، فولاد، مس و سایر آلیاژها استفاده می‌شود. نمای فلزی خشک معمولاً در پروژه‌های تجاری و اداری، به ویژه در ساختمان‌هایی که نیاز به طراحی مدرن دارند، کاربرد زیادی دارد. این نوع نماها به دلیل سبک بودن مصالح و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و خوردگی، انتخابی مناسب برای مناطق مختلف است.
مزایا:
- سبک و مقاوم در برابر خوردگی
- قابلیت طراحی مدرن و جذاب
- نصب سریع و ساده
4-نمای خشک شیشه‌ای Curtain Wall
نمای کرتین وال یک سیستم پوششی است که در آن دیوارهای خارجی سازه هیچ نقش ساختاری ندارند. این نوع نما معمولاً در ساختمان‌های تجاری و اداری بزرگ و چندطبقه ا کاربرد فراوان دارد.
در این نوع نما از شیشه‌های مقاوم با استفاده از فریم‌های فلزی برای نصب استفاده می‌شود. شیشه‌ها می‌توانند شفاف یا رنگی باشند و به‌طور معمول به گونه‌ای نصب می‌شوند که بین شیشه‌ها فضای خالی برای عایق‌بندی حرارتی ایجاد می‌شود.
نمای دیوار پرده (کرتین وال) خودپشتیبان است و هیچ‌گونه بار مرده‌ای از ساختمان به جز وزن خود را تحمل نمی‌کند. این ویژگی باعث می‌شود که بتوان از مواد سبک‌تر در ساخت آن استفاده کرد.
شیشه معمولاً متداول‌ترین ماده‌ای است که برای کاهش هزینه‌های ساخت و ایجاد ظاهری زیبا به کار می‌رود، همچنین نور طبیعی به‌طور گسترده وارد ساختمان می‌شود.
مهمترین معضل استفاده از شیشه، افزایش جذب حرارت خورشیدی در ساختمان است.
پوشش‌های دیگر معمول برای نمای دیوار پرده‌ای شامل ورق‌های سنگی و پانل‌های فلزی می‌شود.
مزایا:
- امکان استفاده از نور طبیعی در فضای داخلی
- ظاهر مدرن و جذاب
- قابلیت طراحی انعطاف‌پذیر
5-نمای خشک ترموود (ThermoWood Cladding)
ترموود یا چوب ترمو، چوبی است که با استفاده از حرارت و بخار در دمای بالا فرآوری شده تا ویژگی‌های مقاومتی آن در برابر رطوبت، حشرات و پوسیدگی افزایش یابد. در سیستم نمای خشک، این چوب‌ها به‌طور مکانیکی به دیوار متصل می‌شوند. از این نما در ساختمان‌های مسکونی، ویلاها، مراکز تفریحی و هتل‌ها استفاده می‌شود..
مزایا:
- مقاومت بالا در برابر رطوبت و حشرات
- ظاهر طبیعی و گرم
- عایق حرارتی خوب
- نیاز به نگهداری کمتر نسبت به چوب‌های معمولی
6-نمای خشک پانلی
یکی از سیستم‌های مدرن و پیشرفته برای پوشش دیوارهای ساختمان است که در آن از پانل‌های پیش‌ساخته (پانل‌های نما) برای پوشش سطح بیرونی ساختمان استفاده می‌شود. این پانل‌ها بدون نیاز به ملات با استفاده از اتصالات مکانیکی یا براکت‌ها، به سازه اصلی متصل می‌شوند. نمای خشک پانلی به دلیل ویژگی‌های ساختاری و زیبایی‌شناسی خود، در انواع مختلفی طراحی و اجرا می‌شود. این سیستم‌ها می‌توانند از مواد و مصالح مختلفی ساخته شوند که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند.
انواع نما خشک پانلی:
– پانل‌های کامپوزیت آلومینیومی (ACP – Aluminum Composite Panel)
-پانل‌های HPL (High-Pressure Laminate)
– پانل‌های فایبرسمنت (Fiber Cement Panel)
– پانل‌های چوبی (Wood Cladding Panels)
– پانل‌های سنگی (Stone Cladding Panels)
– پانل‌های شیشه‌ای (Glass Cladding Panels)
– پانل‌های سیمانی (Cement Cladding Panels)
– پانل‌های نانو (Nanotech Cladding Panels)
7-نمای خشک آجری
نمای خشک آجری، که به آن نمای آجر تهویه‌دار یا سیستم نمای باران‌گیر نیز گفته می‌شود، روشی برای پوشش خارجی ساختمان است که در آن آجرها یا واحدهای مصالح بنایی بدون استفاده از ملات سنتی به سازه ساختمان متصل می‌شوند. در این روش، به جای استفاده از ملات مرسوم، آجرها با استفاده از اتصالات مکانیکی یا سیستم‌های براکت به دیوار متصل می‌شوند و فضای هوایی (یا شکاف هوا) بین آجر و دیوار ساختمان باقی می‌ماند.
این سیستم مزایای بسیاری دارد، به ویژه در زمینه کنترل رطوبت، عملکرد حرارتی و انعطاف‌پذیری طراحی. شکاف هوایی پشت آجرها اجازه می‌دهد که رطوبت از دیوار خارج شود و خطر نفوذ آب به ساختمان کاهش یابد.
مزایا:
- دوام بیشتر
- انعطاف پذیری در طراحی
- کاهش زمان و هزینه ساخت
- پایداری و سازگار با محیط زیست
8-نمای کامپوزیتی
نماهای کامپوزیتی از ترکیب مواد مختلفی (مانند پانل‌های آلومینیومی، فولادی یا کامپوزیت‌های پلاستیکی) بدون استفاده از ملات یا چسب به سازه اصلی ساختمان متصل می‌شوند. این مصالح معمولاً به‌وسیله‌ی اتصالات مکانیکی (مانند براکت‌ها و پیچ‌ها) به یک سیستم پشتیبانی متصل می‌شوند که فضای هوایی پشت نما را ایجاد می‌کند
این نماها برای ترکیب بهترین ویژگی‌های مواد مختلف طراحی شده‌اند، مانند دوام فلز و کارایی حرارتی عایق. از این نما معمولاً در ساختمان‌های تجاری، اداری و مجتمع‌های مسکونی بزرگ که به کارایی انرژی و جذابیت ظاهری نیاز دارناستفاده می‌شود.
مزایا:
• عملکرد بالا از نظر عایق حرارتی و کارایی انرژی.
• سبک و مقاوم.
• تنوع در طراحی و پوشش‌های مختلف.
مزایای نماهای خشک نسبت به نمای تر (ملاتی)
نمای خشک، به دلایل متعددی نسبت به نمای تر مزایای زیادی دارد. در ادامه به برخی از این دلایل اشاره شده است
-سرعت اجرای بالا
در سیستم نمای خشک، فرآیند نصب بسیار سریع‌تر از نمای ملاتی است. قطعات پیش‌ساخته آماده نصب هستند و نیازی به خشک شدن ملات یا گچ ندارند. بنابراین، زمان کمتری برای اجرای نمای خشک نیاز است و پروژه‌های ساختمانی می‌توانند در زمان کوتاه‌تری تکمیل شوند.
-کاهش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات
در نماهای خشک، در صورت آسیب به یک قطعه از نما، می‌توان تنها آن قسمت را تعویض کرد. این در حالی است که در نمای ملاتی، اگر قسمتی از نما آسیب ببیند، باید به طور کلی بخش بزرگی از نما بازسازی شود. از این رو، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات نمای خشک بسیار کمتر از نمای ملاتی است.
-مقاومت در برابر شرایط جوی
نماهای خشک معمولاً در برابر عوامل محیطی مانند باران، رطوبت، تغییرات دمایی و تابش مستقیم خورشید بسیار مقاوم‌تر از نمای ملاتی هستند. ملات‌ها و مواد چسبنده در طول زمان می‌توانند دچار ترک‌خوردگی، تغییر رنگ و یا خرابی شوند، اما نماهای خشک به دلیل عدم وابستگی به ملات، این مشکلات را ندارند.
-عایق‌بندی بهتر و بهینه سازی بیشتر انرژی
نماهای خشک به دلیل استفاده از مصالح مقاوم و سبک، قابلیت بهتری برای عایق‌بندی حرارتی و صوتی دارند. در بسیاری از سیستم‌های نمای خشک، فضای خالی میان مصالح به عنوان عایق استفاده می‌شود و این باعث کاهش مصرف انرژی در ساختمان می‌شود.
-انعطاف‌پذیری در طراحی
نماهای خشک به طراحان این امکان را می‌دهند که از انواع مختلف مصالح با ویژگی‌ها و رنگ‌های مختلف استفاده کنند. این ویژگی، انعطاف‌پذیری بالایی در طراحی نما فراهم می‌کند و باعث می‌شود که نماهای خشک به راحتی متناسب با نیازهای خاص پروژه‌های معماری شوند.
معایب نماهای خشک
گرچه نماهای خشک مزایای زیادی دارند، اما این سیستم‌ها نیز بدون عیب نیستند. برخی از معایب نماهای خشک عبارتند از:
- هزینه اولیه بالاتر
نمای خشک معمولاً هزینه بالاتری در نصب اولیه نسبت به نمای ملاتی دارد. هزینه‌های مصالح پیش‌ساخته، سیستم‌های اتصالی و نصب آن‌ها در ابتدا می‌تواند بیشتر از نمای ملاتی باشد. این موضوع ممکن است در پروژه‌هایی با محدودیت بودجه نگرانی‌هایی ایجاد کند.
- نیاز به مهارت و دقت بالا در نصب
نصب نمای خشک به دلیل استفاده از سیستم‌های مکانیکی و مصالح پیش‌ساخته، نیاز به مهارت و دقت بالایی دارد. اگر نصب به درستی انجام نشود، ممکن است مشکلاتی مانند نفوذ آب، کاهش کارایی عایق‌ها یا کاهش عمر مفید مصالح به وجود آید.
- آسیب‌پذیری در برابر ضربه‌های شدید
برخی از نماهای خشک مانند نمای شیشه‌ای یا فلزی ممکن است در برابر ضربه‌های شدید آسیب‌پذیر باشند. اگر قطعاتی از این نماها دچار آسیب شوند، نیاز به تعویض دارند و ممکن است هزینه‌های اضافی به همراه داشته باشند.
کلام آخر
نمای خشک، به دلیل مزایای فراوانی که دارد، به یکی از گزینه‌های محبوب در طراحی و اجرای نما تبدیل شده است. سرعت بالا در نصب، کاهش هزینه‌های نگهداری، مقاومت در برابر شرایط جوی، عایق‌بندی بهتر و انعطاف‌پذیری در طراحی، از جمله ویژگی‌های برجسته این نوع نما هستند. با این حال، هزینه بالاتر نصب اولیه و نیاز به مهارت بالا در اجرای آن از جمله چالش‌های این سیستم به شمار می‌روند.
با توجه به روند رو به رشد استفاده از نماهای خشک در پروژه‌های مختلف، به نظر می‌رسد که این نوع نماها در آینده‌ای نزدیک، جایگاه مهمی در صنعت ساختمان‌سازی پیدا کنند.
